چهارمین جلسه از سلسله نشست­های «ارزیابی انتقادی نظام رفاهی ایران و پیشنهاد الگوی بهبود» روز دوشنبه ۲۰ بهمن ماه برگزار شد. مهمان این نشست دکتر علی­اصغر سعیدی، عضو هیأت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران بود که به صورت برخط در این نشست شرکت داشت.

سعیدی در ابتدای سخنرانی چنین اظهار داشت که با وجود اهمیت حوزۀ رفاهی در ایران، این موضوع چنانکه باید مورد توجه روشنفکران و دانشگاهیان نیست. به گفته وی عبارت رفاه در واقع همان سیاستگذاری اجتماعی است. رفاه در جامعه ما با بارِ معنایی منفی، یادآور قشری مرفه و دور از اکثریت مردم است که اغلب نگاهی از بالا به پایین دارند! این نشان دهندۀ فهم نادرست از رفاه در جامعه ما است؛ در حالیکه در جوامع توسعه یافته، رفاه یادآور برقراری و اجرای عدالت و انصاف است.

سعیدی با بیان اینکه تقسیم­بندی­های مهم در نظام رفاهی کشورهای مختلف اغلب با توجه به ویژگی­های نظام رفاهی همان کشور انجام شده است، افزود: یکی از مؤلفه­های مهم در نظام رفاهی، تولید رفاه است که در بخش­های مختلف؛ از طریق دولت، یا بازار و یا از طرف جامعه، اتفاق می­افتد. مؤلفۀ بعدیِ تعیین کننده در نظام رفاهی، مصرف رفاه است؛ به این معنی که هزینه­های رفاهی را چه بخشی پرداخت و در مقابل کدام بخش دریافت می­کند. این همان مکانیزمی است که از آن به عنوان مکانیزم مالیات یاد می­کنند. از دیگر مؤلفه­های مهم نظام رفاهی می­توان به سازمان رفاه، گروه­های آسیب­پذیر و همچنین مقررات رفاهی جامعه اشاره کرد.

سعیدی اذعان داشت: ما در ایران تقریبا در هیچ دوره­ای درگیر با نظام رفاهی ناشی از برنامه نبوده­ایم؛ بنابراین اگر قرار است الگویی برای نظام رفاهی طراحی شود لازم است به تاریخ رفاهی و تجارب دیگر کشورها در این زمینه توجه کافی داشته باشیم؛ چرا که با وجود تمامی اختلاف­های رفاهی در اکثر کشورها در دو مسئله توافق وجود دارد: ۱. رشد بوروکراسی که به تدریج در کلیۀ کشورها به وجود آمده و ۲. رشد جمعیت در جوامع.

وی با تأکید بر اینکه در کشور ما طبقه­بندی اجتماعی وجود ندارد افزود: به دلیل وجود نظام رفاهی دوگانه حاکم بر جامعه، به نظر می­رسد چشم­انداز اصلاح نظام رفاهی تنها با یک گفتمان روشنفکری امکان پذیر باشد.

نسخه کامل این وبینار در صفحه آپارات مؤسسه در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.