اثر اجتماعی برتر
جشنواره پژوهشگران صندوق بازنشستگی کشوری ۱۴۰۳
طرحنامه ناترازی صندوقهای بازنشستگی در کشور
محمدحسین مردی، حامد باشکوه، لیلا مومنی، شهابالدین فولادی مقدم
دبیرخانه هیئتامنای سازمان تامین اجتماعی و صندوقهای تابعه
چکیده
این کتاب به طور مفصل به بررسی وضعیت نظام بازنشستگی در ایران و چالشهای پیش روی آن پرداخته است. یکی از مهمترین چالشهای این نظام، ناترازی مالی صندوقهای بازنشستگی است که به دلایلی همچون تغییر ساختار جمعیتی، کاهش نسبت پشتیبانی (تعداد بیمهشدگان به مستمریبگیران)، قوانین تحمیلی و افزایش تعهدات صندوقها، تشدید شده است. نظام بازنشستگی در ایران عمدتاً بر اساس سیستم مزایای تعریفشده بنا شده است که در آن میزان مستمریها از قبل تعیین شده و به عوامل مختلفی مانند سنوات خدمت و آخرین حقوق بستگی دارد. این سیستم در کنار تغییر ساختار جمعیتی و افزایش امید به زندگی، باعث شده است که تعهدات صندوقها به طور قابل توجهی افزایش یابد، در حالی که منابع ورودی آنها ثابت مانده یا با نرخ کمتری رشد کرده است. ناترازی مالی صندوقهای بازنشستگی عواقب جدی برای اقتصاد کشور دارد. از جمله این عواقب میتوان به کاهش توان دولت در سرمایهگذاری در سایر بخشها، افزایش بدهی دولت و در نهایت، کاهش رفاه اجتماعی اشاره کرد. برای حل این مشکل، نیاز به اتخاذ تصمیمات جدی و اصلاحات ساختاری در نظام بازنشستگی است. برخی از این اصلاحات عبارتند از: تغییر سیستم محاسبه مستمریها از مزایای تعریفشده به مزایای تعریفشده به صورت قطعی، افزایش سن بازنشستگی، تشویق به پسانداز شخصی، افزایش مشارکت بخش خصوصی در تأمین مالی بازنشستگی. در مجموع، نظام بازنشستگی ایران با چالشهای جدی مواجه است و برای حفظ پایداری آن، نیاز به اقدامات فوری و اساسی است. عدم توجه به این موضوع میتواند عواقب جبرانناپذیری برای اقتصاد کشور و رفاه اجتماعی مردم به همراه داشته باشد.