اثر اقتصادی برتر
جشنواره پژوهشگران برتر صندوق بازنشستگی کشوری ۱۴۰۳
اقتصاد سیاسی خصوصیسازی
شرکتهای دولتی با روش رد دیون
علی جعفری شهرستانی – فرشاد مومنی – حجتاله میرزایی
دانشآموختۀ دکتری توسعه اقتصادی وبرنامه ریزی، دانشکده علوم اقتصادی،دانشگاه علامه طباطبایی – استاد، گروه توسعه اقتصادی وبرنامه ریزی، دانشکده علوم اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی؛ استادیار، گروه توسعه اقتصادی وبرنامه ریزی، دانشکده علوم اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.
چکیده
این پژوهش با استفاده از نظریه زمینهسازی به دنبال یافتن شباهتهایی بین فرآیندهایی است که از طریق آنها مالکیت شرکتهای مختلف دولتی به عنوان تسویه بدهی منتقل شده است، و چالشهایی که این شرکتها پس از انتقال با آنها مواجه بودهاند. دادههای مورد استفاده برای تحلیل بر اساس مصاحبه با مقامات ذیربط، اسناد سازمانی و سایر شواهد مربوط به انتقال مالکیت چهار شرکت به صندوقهای بازنشستگی (هواپیمایی آسمان، ماشینسازی تبریز، حمل و نقل ریلی راجا، ایرانتوتون) است. یافتههای اصلی این مقاله عبارتند از: (۱) همه انتقالها بدون رقابت و رضایت صندوقهای بازنشستگی انجام شده است؛ (۲) انتقالها علیرغم مشکلات جدی که شرکتها با آن مواجه بودند، انجام شده است، اگرچه طبق محتوای صریح قانون، اصلاح ساختاری پیشنیاز انتقال مالکیت است؛ (۳) سازمان خصوصیسازی عملکرد شرکتهای منتقل شده را نظارت نکرده است؛ (۴) انتقالها بدون ارزیابی اینکه آیا خریداران شرایط صلاحیت را داشتهاند، انجام شده است؛ (۵) هیچ رویه واحدی برای ارزیابی مالی شرکتها وجود نداشته است؛ و (۶) فرآیند مناسبی برای واگذاری مسئولیتهای عمومی شرکتها به بخشهای حاکمیتی مرتبط وجود نداشته است. در واقع، در تمام انتقالهایی که ما مطالعه کردهایم، دولت پیشنیازها را نادیده گرفته است و خصوصیسازی به معنای انتقال مالکیت به بخش خصوصی برای بهبود بهرهوری اتفاق نیفتاده است و دولت تعهدات خود را برای دستیابی به هدف اصلی خصوصیسازی (که تامین کسری بودجه است) نقض کرده است.