هفتمین نشست از سلسله نشست‌های تخصصی صبا با موضوع «سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بازنشستگی (تجربه برخی کشورها)» برگزار شد. در این نشست، رضا میرزاابراهیمی، پژوهشگر اقتصادی موسسه، با اشاره به اهمیت اصلاح ساختار شرکت‌های زیرمجموعه صندوق بازنشستگی کشوری و توجه به الزامات برنامه هفتم توسعه، به بررسی تجارب بین‌المللی در حوزه سرمایه‌گذاری صندوق‌های بازنشستگی پرداخت.
این نشست با حضور کارشناسان و متخصصان صندوق بازنشستگی کشوری، هلدینگ آتیه صبا، هلدینگ‌های زیر مجموعه شستا و شماری از پژوهشگران اقتصادی و سرمایه‌گذاری مؤسسه صبا برگزار شد که در این نشست به بحث و گفتگو پیرامون این موضوع پرداختند.
میرزاابراهیمی در این نشست گفت: «از زمان تأسیس موسسه صبا در سال ۱۳۹۴، یکی از دغدغه‌های اصلی ما شناخت الگوهای جهانی سرمایه‌گذاری در صندوق‌های بازنشستگی بوده است. در حالی‌که در ایران بیشتر به ابعاد اجتماعی این صندوق‌ها پرداخته شده، دانش تخصصی حوزه سرمایه‌گذاری آن‌ها همچنان نیازمند توسعه و تعمیق است.»
وی افزود: «در بسیاری از کشورها، صندوق‌های بازنشستگی به‌عنوان نهادهای مالی بزرگ عمل می‌کنند که نقش مهمی در اقتصاد کلان دارند. اما در ایران سیاست‌گذاران به‌دلیل دسترسی این صندوق‌ها به منابع مالی، بخشی از وظایف نظام رفاهی را بر دوش آن‌ها گذاشته‌اند، در حالی‌که مأموریت اصلی صندوق‌ها، حفظ و افزایش ارزش دارایی‌های بیمه‌شدگان است.»
این پژوهشگر اقتصادی با استناد به گزارش‌های مؤسسات بین‌المللی از جمله Thinking Ahead Institute، به تحلیل وضعیت سرمایه‌گذاری در بیست‌ودو کشور دارای بزرگ‌ترین بازارهای بازنشستگی پرداخت و گفت: «ارزش دارایی صندوق‌های بازنشستگی در این ۲۲ کشور در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۸.۵ تریلیون دلار برآورد می‌شود که تنها هفت کشور شامل آمریکا، کانادا، ژاپن، استرالیا، هلند، سوئیس و بریتانیا، ۹۱ درصد آن را در اختیار دارند. ایالات متحده به‌تنهایی ۶۵ درصد از کل دارایی‌های جهانی صندوق‌های بازنشستگی را مدیریت می‌کند.»
به گفته او، رشد ارزش دارایی صندوق‌های بازنشستگی در این کشورها طی سال ۲۰۲۴ نسبت به دو سال گذشته حدود ۵ درصد بوده است؛ رقمی که از رشد متوسط اقتصاد جهانی نیز فراتر می‌رود.
میرزاابراهیمی با اشاره به نسبت ارزش دارایی‌های صندوق‌های بازنشستگی به تولید ناخالص داخلی کشورها، افزود: «در کشورهایی نظیر سوئیس و کانادا این نسبت بیش از ۱۴۰ تا ۱۵۰ درصد است، که نشان‌دهنده عمق بالای بازارهای مالی و اهمیت نقش صندوق‌ها در اقتصاد ملی است.»
او در ادامه با بررسی نمونه‌هایی از کشورهای نروژ، ژاپن، کانادا، شیلی، سوئد و هلند، گفت: «وجه مشترک تمام صندوق‌های موفق جهان، برخورداری از سند راهبردی سرمایه‌گذاری و تعیین دقیق سهم هر طبقه دارایی است. در این کشورها، سرمایه‌گذاری‌ها در ترکیبی از سهام، اوراق قرضه، دارایی‌های واقعی و بازار املاک صورت می‌گیرد و نظارت و شفافیت مالی از اصول بنیادین آن‌هاست.»
میرزاابراهیمی در تشریح نمونه نروژ گفت: «صندوق بازنشستگی دولت نروژ تمام درآمدهای نفت و گاز کشور را در قالب صندوقی مستقل در بازارهای جهانی سهام و اوراق بهادار سرمایه‌گذاری می‌کند. این صندوق موظف است بخشی از منابع خود را در کشورهای نوردیک (این منطقه شامل کشورهای دانمارک، فنلاند، ایسلند، نروژ و سوئد و همچنین قلمروهای خودمختار الند، گرینلند، سوالبار و فاروئه است) سرمایه‌گذاری کند و از سرمایه‌گذاری در صنایع مرتبط با اسرائیل به‌دلیل نقض حقوق بشر منع شده است.»
وی همچنین به سیاست‌های زیست‌محیطی صندوق‌های بازنشستگی اشاره کرد و افزود: «در کشورهای پیشرفته، بخشی از دارایی صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری‌های سبز و حوزه انرژی‌های تجدیدپذیر اختصاص دارد. این جهت‌گیری نه‌تنها به سودآوری پایدار منجر می‌شود بلکه با مسئولیت اجتماعی این نهادها نیز هم‌خوانی دارد.»
در پایان این نشست، پژوهشگر موسسه صبا تأکید کرد: «تجربه کشورهای پیشرفته نشان می‌دهد که موفقیت صندوق‌های بازنشستگی در گرو نگاه حرفه‌ای به سرمایه‌گذاری، تنوع‌بخشی به پرتفوی، پایبندی به اسناد راهبردی و پرهیز از تحمیل وظایف غیراقتصادی به این نهادهاست.»
هدف سلسله نشست‌های صبا، به اشتراک‌گذاری یافته‌های پژوهشی موسسه راهبردی صبا توسط نگارندگان آن با جامعه علمی، رسانه‌ها و علاقه‌مندان به مسائل راهبردی است؛ علاقه‌مندان می‌توانند اخبار مربوط با این نشست‌ها را از اینجا دنبال کنند.
