هشتمین نشست از سلسله نشستهای تخصصی مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا با عنوان «الگوها و تجارب جهانی در تشکلیابی بازنشستگان» برگزار شد. در این نشست، ساختار و کارکرد تشکلهای بازنشستگی در ده کشور منتخب و ظرفیت آنها برای اثرگذاری در سیاستگذاریهای اجتماعی و رفاهی بررسی شد.این نشست با حضور خانم اسماعیلی، مدیرکل دفتر بیمههای اجتماعی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، جمعی از کارشناسان و متخصصان صندوق بازنشستگی کشوری، خانم قائمی نماینده کانون بازنشستگی کشوری و شماری از پژوهشگران اجتماعی مؤسسه «صبا» برگزار شد.
کوثر قاسمی، پژوهشگر اجتماعی مؤسسه صبا، در تشریح یافتههای این مطالعه گفت: «تشکلهای بازنشستگی در کشورهای منتخب، با بهرهگیری از ظرفیتهای اجتماعی و سیاسی، به کنشگرانی مؤثر در سیاستگذاری عمومی بدل شدهاند. این نهادها با تمرکز بر امنیت اقتصادی، مراقبتهای بهداشتی و مقابله با تبعیض سنی، علاوه بر ارائه خدمات، در پایداری نظامهای رفاه اجتماعی نقشآفرینی میکنند.»
وی با اشاره به تنوع مدلهای نهادی افزود: «از انجمن آمریکایی بازنشستگان در آمریکا با بیش از ۳۸ میلیون عضو تا اتحادیه بازنشستگان ایتالیا با ۲.۵ میلیون عضو، هر یک از این نهادها بر پایه زمینههای تاریخی و فرهنگی خود مسیر متفاوتی را در حمایت از بازنشستگان پیمودهاند.»
قاسمی همچنین درباره چالشهای مشترک این نهادها اظهار داشت: «با وجود دستاوردهای قابل توجه، مسائلی نظیر نابرابری جنسیتی در مستمریها و ضرورت بازنگری در نظامهای بازنشستگی مبتنی بر حق بیمه همچنان مطرح است.»
این پژوهش با اتکا به گزارش «انجمن ملی بازنشستگان سوئد (PRO)؛ بیش از هشتاد سال تلاش برای بهبود وضعیت بازنشستگان»، به تحلیل تاریخی و سیاستی فعالیتهای این انجمن در حوزههای امنیت اقتصادی، مسکن، مراقبتهای بهداشتی و خدمات دندانپزشکی و نیز برنامههای اجتماعی از جمله آموزش و سفر پرداخته است. بر اساس این گزارش، PRO با پاسخگویی به فقر گسترده و کاهش حمایتهای محلی، از طریق رایزنیهای سیاسی، مشارکت در کمیتههای پارلمانی و انتشار مجله «بازنشسته مردمی»، به صدایی اثرگذار برای بازنشستگان تبدیل شده و در اصلاحات کلیدی نظام بازنشستگی سوئد نقش داشته است.
این پژوهشگر درباره جمعبندی یافتهها تصریح کرد: «هر یک از انجمنهای بازنشستگی، متناسب با ساختار سیاسی و نظام رفاهی کشور خود، ترکیبی از سه کارکرد اصلی را بر عهده دارند: سیاستگذاری، ارائه خدمات و اجتماعسازی. در سیاستگذاری، این انجمنها در مذاکرات سالانه افزایش حقوق، اصلاح مستمریها، قوانین سلامت و مقابله با تبعیض سنی فعالاند؛ و در خدمات و اجتماعسازی، از بستههای تخفیف بیمه و سفر تا آموزش سواد دیجیتال، کلاسهای فرهنگی و ورزشی، انتشار نشریات اختصاصی و حتی مشارکت در مدیریت بحرانهایی مانند همهگیری کرونا نقشآفرینی میکنند. این تشکلها صرفاً «ارائهدهنده خدمات» نیستند؛ بلکه بازیگران مؤثر عرصه سیاستگذاریاند.»
در پایان نشست، حاضران با تأکید بر لزوم تقویت نهادهای مدنی بازنشستگان در ایران، تجربه کشورهای منتخب را فرصتی برای بازاندیشی در سیاستهای رفاهی دانستند. برخی شرکتکنندگان «ایجاد سازوکارهای مشارکت بازنشستگان در فرآیندهای تصمیمگیری» را ضروری خواندند و گروهی دیگر بر «توجه به تنوع نیازهای سالمندان در مناطق مختلف کشور» تأکید کردند. همچنین پیشنهاد شد مطالعات تطبیقی از سطح توصیف فراتر رفته و به طراحی مدلهای بومی منجر شود.
قاسمی در جمعبندی نهایی گفت: «تشکلیابی بازنشستگان نهتنها ابزاری برای مطالبهگری، بلکه بستری برای ارتقای سرمایه اجتماعی و گفتوگوی بیننسلی است؛ ضرورتی که در مسیر اصلاحات رفاهی ایران باید جدی گرفته شود.»
هدف سلسله نشستهای صبا، به اشتراکگذاری یافتههای پژوهشی موسسه راهبردی صبا توسط نگارندگان آن با جامعه علمی، رسانهها و علاقهمندان به مسائل راهبردی است؛ علاقهمندان میتوانند اخبار مربوط با این نشستها را از اینجا دنبال کنند.
