سومین وبینار تخصصی موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا درسال ۱۳۹۹ در دفتر معاون اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی از ساعت ۱۴ تا ۱۶ روز چهارشنبه ۲۲ مردادماه برگزار شد.

در این نشست که به موضوع شفافیت در صندوق‌های بازنشستگی اختصاص داشت نسرین قوامی، کارشناس پژوهش موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا به مرور توصیه‌ها و دستورالعمل‌های مراجع بین‌المللی در خصوص شفافیت در صندوق‌های بازنشستگی پرداخت. وی تاکید کرد که شفافیت در مقام یکی از مولفه‌های حکم‌رانی خوب، خود به صورت مستقل هدف نیست و ابزاری است برای دست‌یابی برای تحقق حکم‌رانی خوب و در کنار اجزا و مولفه‌های دیگر است که می‌تواند کارکرد اصلی خود یعنی کنترل و کاهش فساد در نظام ارائه خدمات عمومی را ایفا کند.

وی با مروری مجموعه رهنمودهای مراجع بین‌المللی در خصوص شفافیت در صندوق‌های بازنشستگی گفت ویژگی‌های عمومی شفافیت همچون صحت، دقت، صراحت، سادگی، قابل اعتماد بودن و قابل سنجش بودن اطلاعات و ارائه آن‌ها در زمان مناسب و به‌موقع تفاوتی با دیگر حوزه‌ها ندارد. اما در خصوص توصیه‌های مختص صندوق‌های بازنشستگی رهنمودهای شفافیت را می‌توان در سه حوزه شفافیت در اطلاعات مربوط به ذی­نفعان، شفافیت در نظام حکم­رانی و مدیریت صندوق­ها و شفافیات در حوزه سرمایه­گذاری و تخصیص دارایی صندوق‌ها متمایز کرد.

معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: بر اساس گزارش سازمان بازرسی کل کشور‌‌، شرکت‌‌های وابسته به صندوق‌‌های بازنشستگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی توانسته­اند رتبه اول شفافیت را در زمینه بارگذاری صورت‌‌های مالی در سامانه بورس به خود اختصاص دهند.

میرزایی، شفافیت  را از یک سو «راهبرد» و از سوی دیگر «ابزار» دانست و گفت: مسیر بلندمدت توسعه از شفافیت تمام‌عیار و حداکثری عبور می‌کند‌.

وی درعین‌حال شفافیت را ابزاری برای افزایش بهره‌وری، انضباط مالی، ایجاد حس تعلق عمومی در جامعه، افزایش سطح اعتماد، نظارت و کنترل مدیران دانست‌.

معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه «فساد در نتیجه کاهش سطح شفافیت ایجاد می‌شود»، خاطرنشان کرد: در واقع ویروس فساد در جایی زندگی می‌کند که نور آگاهی و شفافیتی در آنجا وجود ندارد و به هر اندازه که بتوان شفافیت را در حوزه‌‌های اقتصادی، سیاسی و اجتماعی افزایش داد از رشد این ویروس جلوگیری می‌شود.

به گفته میرزایی، فساد مانند موریانه‌‌‌ای است که به جان اعتماد اجتماعی، تولید و بهره‌وری افتاده و بنیان‌‌های رشد و توسعه را از بین می‌برد.

وی‌‌، علاج این درد را نظارت عمومی و شفافیت حداکثری دانست و تاکید کرد: بدون شفافیت و گزارش‌دهی امکان نظارت عمومی کاهش پیدا می‌کند و این دو جزء بسیار ضروری هستند؛ بنابراین از یک سو باید رسانه‌‌های مستقل، احزاب، نهادهای مدنی و انجمن‌‌های رسته‌‌‌ای و تخصصی‌‌، نمایندگان مردم و ذینفعان بتوانند عملکردها و فرایندها را به طور کامل مشاهده و ارزیابی و نقد کنند و بر تخصیص‌‌ها‌‌، پرداخت‌‌ها‌‌، مجوزهای غیرمتعارف یا اختصاصی نظارت داشته باشند و از سوی دیگر، آثار و پیامدهای آن بر همگان آشکار شود‌.

وی افزود: صندوق‌‌های بازنشستگی و به طور عام همه سازمان‌‌ها و بنگاه‌‌های بخش عمومی در تمامی کشورها زمینه ایجاد فساد و حیف و میل اموال را دارند و هیچ اقدامی مهمتر از شفافیت برای کاهش فساد در آنها نیست. بنابراین، نظارت عمومی و آگاهی مالکان، ذینفعان و عموم مردم از آنچه که در صندوق‌‌ها می‌گذرد باید افزایش یابد و  سازوکارهای مشارکت و نظارت سازمان یافته را فراهم کرد‌.

ایجاد سامانه BI  (سامانه هوش تجاری) در همه بنگاه‌‌های شستا و صندوق‌‌های بازنشستگی کشوری

معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: رییس محترم جمهوری، توسعه شفافیت را برنامه ویژه و محوری اعلام کردند و آقای شریعتمداری نیز در جلسه رای اعتماد آبان سال ۹۷ متعهد شدند که سازوکارهای شفافیت را در صندوق‌‌های بازنشستگی به صورت حداکثری دنبال کنند‌.

معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزود: سامانه‌‌هایی که امکان نظارت و گزارش‌دهی از دارایی‌‌ها و فرآیندهای تصمیم‌گیری را فراهم می‌کنند از جمله سامانه‌‌های دارایی‌‌ها و املاک که همه املاک و دارایی‌‌های وابسته شناسنامه‌دار شده است  با همه ویژگی‌‌ها از حیث مقیاس، ارزش مالی، محل وقوع و نوع کاربری به طور شفاف در این سامانه‌‌ها فهرست شده است.

وی با بیان اینکه «در دوسال گذشته این سازوکارها به صورت جدی در دستور کار قرار گرفته است»، تاکید کرد:  نتیجه آن، ایجاد بنگاه‌‌هایی در بالاترین سطح شفافیت است که در مقایسه با سایر بنگاه‌‌های اقتصادی بخش عمومی در رتبه اول شفافیت، پایش و رصد عمومی قرار دارند،  آنچه در عمل اتفاق افتاد ایجاد سامانه BI  (سامانه هوش تجاری) در همه بنگاه‌‌های شستا و صندوق‌‌های بازنشستگی کشوری بود‌.

میرزایی دراین‌باره توضیح داد: ۲۵۰ تراکنش عملیاتی، مالی و بازرگانی از ریزترین و جزئی‌ترین فعالیت این بنگاه‌‌ها قابل رصد و پایش است‌.

وی تصریح کرد: مشخصات و ویژگی‌‌های سنی، تحصیلی و سوابق نزدیک به ۱۲۰۰ مدیر در سامانه‌‌‌ای متمرکز در سایت وزارتخانه به صورت آنلاین و برخط منتشر شده است.

میرزایی بیان کرد: سامانه‌‌های مربوط به جلسات هیات مدیره‌‌ها‌‌، مجامع عمومی شرکت‌‌ها و هلدینگ‌‌ها که به صورت هفتگی به هنگام می‌شود نیز در این سامانه قابل مشاهده و دسترسی است و هیچ تصمیم و مصوبه‌‌‌ای در شرکتی مخفی و پوشیده باقی نمی‌ماند و به صورت دائم و مستمر توسط هلدینگ‌‌های بالاسری رصد می‌شود .

به گفته وی، تمامی دعاوی و پرونده‌‌های عمومی که له یا علیه هرکدام از بنگاه‌‌ها در جریان است با ویژگی‌‌ها، ابعاد، اضلاع آن پرونده و حتی مشخصات وکیل، سیر دادرسی و یا احکامی که درباره آنها صادر شده در این سامانه به طور کامل قابل مشاهده و دسترسی است‌.

وی دراین‌باره توضیح داد: همه قراردادهایی که این بنگاه‌‌ها با افراد حقیقی و حقوقی بسته‌اند‌‌، ارزش آنها، فرایند شکل‌گیری و موضوع قرارداد به طور کامل در این سامانه‌‌ها قابل دسترسی است؛ البته برخی از این‌‌ها، قابلیت افشای عمومی دارد. برخی در سطح صندوق‌‌ها و وزارتخانه قابل مشاهده است و برخی از این اطلاعات به دلیل صرفه و صلاح بنگاه‌‌ها به دور از چشم بنگاه‌‌های رقیب صورت می‌گیرد.

معاون امور اقتصادی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با بیان اینکه «بخشی از اقداماتی که در حوزه شفافیت ایجاد شده در شنبه آینده در قالب یک سامانه مرکزی رونمایی خواهد شد»‌‌، تصریح کرد: مهمترین اقدامی که برای توسعه شفافیت صورت گرفته، روند بورسی شدن بنگاه‌‌هاست.

وی با بیان اینکه «بیش از ۸۰ درصد ارزش بنگاه‌‌های وابسته به صندوق‌‌ها امروز در بورس قرار دارند و تا پایان سال این سهم به بیش از ۸۵ درصد می‌رسد»، خاطرنشان کرد: اطلاعات و عملکردهای مالی، عملیاتی و مشخصات مدیران این بنگاه‌‌ها چه بورسی و غیربورسی در سایت سازمان بورس اوراق بهادار (کدال) قابلیت رهگیری و مشاهده عمومی دارد.

وی درباره بنگاه‌‌هایی که تاکنون بورسی نشده‌اند نیز توضیح داد: بخش زیادی از این بنگاه‌‌ها تا پایان سال بورسی می‌شوند و اطلاعات مالی آنهایی که بورسی نیستند نیز در سایت سازمان بورس اوراق بهادار به طور مستمر بارگذاری شده است.

حجت اله میرزایی همچنین از رونمایی «سامانه‌‌های شفافیت» این وزارتخانه با قابلیت گزارش‌دهی عمومی مستمر با حضور محمد شریعتمداری در شنبه ۲۵ام مرداد ماه خبر داد‌.

وی اظهار کرد: وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی تا به امروز به طور مجدانه وعده‌‌های شفافیت را پیگیری کرده‌اند و بخش بزرگی از آن طی دو سال گذشته انجام شده و شنبه آینده گزارش آن در قالب رونمایی از سامانه‌‌های شفافیت، به مردم، نمایندگان مجلس و دولت ارائه خواهد شد‌.

فیلم کامل وبینار فوق از طریق صفحه آپارات موسسه قابل مشاهده است.